Niemcy: Pracuj, a potem żądaj świadczeń!
Rząd federalny Niemiec przewiduje, że w 2016 r. koszty całkowite zasiłku dla bezrobotnych ALG I wyniosły ok. 15,5 mld euro, a zasiłku socjalnego – 35,5 mld euro. Od nowego roku świadczenia te będą podlegały nowym zasadom przyznawania. Co i jak się zmieni w Niemczech? Oto najważniejsze rzeczy.
W październiku 2016 r. w mediach pojawiła się informacja, że Polka pracująca niecały rok za pośrednictwem polskiej agencji pracy tymczasowej w centrum logistycznym w Niemczech przegrała proces o przyznanie jej zasiłku socjalnego. Przez kilka miesięcy otrzymywała zasiłek dla bezrobotnych. Ale czas otrzymywania świadczenia zależy w Niemczech od długości zatrudnienia, czyli od okresu płacenia składek na ubezpieczenie od bezrobocia. Gdy złożyła więc w miejscowym Job Center (urzędzie pracy) wniosek o zasiłek socjalny, został on odrzucony. Wyrok jest nieprawomocny, adwokat kobiety złożył odwołanie do sądu wyższej instancji, powołując się na wydany w tym roku wyrok Federalnego Sądu Socjalnego, który stwierdził, że zasiłki socjalne przysługują również zatrudnionym jako pracobiorcy obcokrajowcom (po spełnieniu określonych warunków) i wyrok Federalnego Sądu Socjalnego z jesieni 2015 r. Sędziowie orzekli w nim, że obywatele UE mają prawo do otrzymania zasiłku socjalnego w Niemczech po sześciu miesiącach pobytu, nawet jeśli przedtem nigdy w Niemczech nie pracowali.
Restrykcje czy uczciwe traktowanie?
W tym samym czasie Bundestag (Sejm) zaostrzył na wniosek federalnej minister pracy Andrei Nahles ustawę o pomocy socjalnej dla obcokrajowców. Informacja ta odbiła się szerokim echem w mediach europejskich, lecz przebiła się tylko jedna jej część: o tym, że prawo do zasiłku socjalnego będzie przysługiwać dopiero po pięciu latach pobytu w Niemczech. Dotyczy to także wielu obywateli polskich. Sprawdziliśmy te informacje w kompetentnych źródłach, z pytaniami zwróciliśmy się m.in. do Biura Prasowego Federalnej Agencji Pracy w Norymberdze. Wyjaśnijmy, o co w tym wszystkim chodzi.
Kto może liczyć na zasiłek?
Zasiłek dla bezrobotnych (ALG I) w Niemczech przysługuje osobom, które były zatrudnione i straciły pracę nie z własnej winy. Przy min. 6-miesięcznym okresie zatrudnienia przysługuje on przez 3 mies., po 8 mies. pracy – przez 4 mies., po 10 mies. – 5 mies., po roku – 6 mies., po 16 mies. – 8 mies., po 20 mies. – 10 mies., po 2 latach zatrudnienia – 12 mies. Jeżeli po 2 latach korzystania z tego zasiłku bezrobotny nie znajdzie stałej pracy, przysługuje mu zasiłek socjalny, tzw. Harz IV. Dłużej (ale maks. 2 lata) dostają go tylko osoby, które przekroczyły 50. rok życia.
Zasiłki dla bezrobotnych ALG I są finansowane ze składek ubezpieczeniowych płaconych przez wszystkich zatrudnionych, natomiast zasiłki socjalne z funduszy samorządowych.
Według danych udostępnionych nam przez Anetę Schikorę z Biura Prasowego Federalnej Agencji Pracy w listopadzie 2016 r. ponad 89 tys. obywateli polskich dostawało zasiłek socjalny Hartz IV (wśród nich dzieci i osoby niezdolne do pracy), z czego 25 tys. osób było zgłoszonych w Job Center (odpowiednik polskiego urzędu pracy – red.) jako osoby bezrobotne. Natomiast 11 tys. Polaków otrzymywało zasiłek dla bezrobotnych ALG I.
Rząd federalny przewiduje, że koszty całkowite zasiłku dla bezrobotnych ALG I wyniosą w 2016 r. ok. 15,5 mld euro, a zasiłku socjalnego – 35,5 mld euro.
Wymieniona wyżej nowa ustawa o zasiłkach dotyczy osób, które przybędą do Niemiec i nigdy tu wcześniej nie pracowały. Ustawa ma zapobiec nadużyciom i precyzuje zasady przyznawania zasiłków socjalnych. Osoby już mieszkające w Niemczech i pracujące, ale np. korzystające z tzw. zasiłków uzupełniających nie mają się czego obawiać. Kto przepracował w Niemczech min. rok, ma najpierw przez 6 mies. prawo do zasiłku dla bezrobotnych, potem do 6 mies. zasiłku socjalnego. Po okresie pracy dłuższym niż rok podobnie, ale wtedy zasiłek socjalny nie już ograniczony czasowo. Zasiłek ten przysługuje też osobom prowadzącym samodzielną działalność gospodarczą, tzw. Gewerbe, jeśli ich dochody (nie z ich winy) spadną poniżej minimum socjalnego.
Trzy pytania do… sekretarza Ambasady RP w Berlinie Bartosza Folusiaka
Co zmieni się po 1 stycznia 2017 r. w przepisach dotyczących przyznawania zasiłków w Niemczech?
Ustawa regulująca prawa obcokrajowców do pobierania zasiłków wg II i XII księgi Kodeksu socjalnego ma faktycznie wejść w życie 1 stycznia 2017 r. (pod warunkiem przyjęcia jej przez Bundesrat oraz podpisania przez prezydenta federalnego).
Ma ona uporządkować stan prawny w kwestii dostępu przez obywateli innych państw członkowskich do zasiłku ALG II (tzw. Hartz IV), Sozialgeld oraz pomocy socjalnej (Sozialhilfe).
Zgodnie z nią wykluczone z prawa do pobierania ww. zasiłków będą osoby nieposiadające w RFN prawa pobytu (na podstawie ustawy o swobodzie przepływu osób – Freizügigkeitsgesetz), tj. osoby niepracujące, bezrobotne z krócej niż rocznym stażem pracy, osoby niemające wystarczających środków na utrzymanie ani ubezpieczenia chorobowego.
Czy zmiany te dotkną również Polaków już w Niemczech przebywających?
Prawo do otrzymywania zasiłków przez pozostałe osoby przebywające w Niemczech nie ulegnie zmianie. Granica 5 lat dotyczy osób, które w Niemczech w ogóle nie pracowały albo też pracowały krócej niż rok. Zgodnie z prawem europejskim osoby takie po 5 latach przebywania w RFN uzyskują prawo pobytu i automatycznie nabywają prawo do otrzymywania zasiłków.
Zasiłki co do zasady przysługują do czasu, kiedy ustąpią przyczyny, dla których są one wypłacane, tzn. jeśli sytuacja materialna danego wnioskodawcy ulegnie poprawie, to utraci on prawo do zasiłku na zasadach takich samych jak każdy obywatel niemiecki.
W mediach pojawiły się informacje o odsyłaniu do domu tych, którzy sobie w Niemczech nie radzą… Jak to będzie wyglądać?
Projekt przewiduje utworzenie oddzielnego zasiłku pomostowego przyznawanego obywatelom innych państw członkowskich, którym nie przysługują inne świadczenia. Miałby on przysługiwać tylko do czasu opuszczenia RFN (jednak nie dłużej niż przez miesiąc) i pokrywać koszty podstawowych potrzeb (jedzenia, środków higieny osobistej, zakwaterowania, ogrzewania i ciepłej wody, leczenia w razie nagłych zachorowań, a także w trakcie ciąży). Dodatkowo tworzy się możliwość ubiegania się o jednorazową zwrotną pożyczkę na pokrycie kosztów podróży powrotnej do swojego kraju.
Pomoc uzupełniająca, zasiłek ALG I, względnie Sozialgeld. Zgodnie z pkt. 1 pomoc nie będzie przysługiwała osobom nieposiadającym prawa pobytu. Osoby pracujące nie zaliczają się do tej grupy. Ich sytuacja się nie zmieni.
Podsumowując: dla Polaków już przebywających i pracujących w Niemczech nie nastąpi nic, czego mogliby się obawiać. Osoby, które przybędą dopiero do Niemiec będą natomiast podlegać ww. kryteriom.
Krzysztof Nowak, Berlin, autor miesięcznika Praca za granicą, tekst pochodzi z serwisu www.pracazagranica.pro
Ostatnie wpisy
Ile kosztuje życie w Holandii?
Zastanawialiście się kiedyś, jakie koszty życia należy ponieść, aby godnie żyć w Holandii? Zanim podejmiecie decyzję o wyprowadzce, polecamy zapoznać się z...
Ile kosztuje życie w Holandii?
Progi podatkowe w Belgii
Belgia jest krajem, w którym podatki są naprawdę wysokie. Okazuje się, że jest to jedno z państw europejskich z najwyższymi podatkami, a Ci najbardziej...